body=[Geen afbeelding beschikbaar]

Stadspoorten

locatie: Hinthamereinde
datering: 1996

Stadspoorten Hinthamereinde

door Ronald van Genabeek en Eddie Nijhof

In verband met de herinrichting van de openbare ruimte in de binnenstad worden momenteel de Hinthamerstraat en Hinthamereinde herbestraat. Deze herinrichting gebeurt op basis van het Beleidsplan Openbare Ruimte (BOR). Hiervoor zijn een aantal deelonderzoeken uitgevoerd, waarvan het Historische Relictenplan er een van is. Op basis van dit plan kunnen de ontwerpers een beeld krijgen van historisch waardevolle zaken, waarmee in het uiteindelijke ontwerp rekening gehouden kan worden. In dit kader zijn de Hinthamerpoort en Pijnappelse Poort archeologisch onderzocht. Het is de bedoeling dat de positie van beide poorten in een later stadium in de bestrating wordt aangegeven. In oktober kon de Pijnappelse Poort onderzocht worden. Het betreft hier de poort in de tweede stadsommuring, daterend uit de eerste helft van de 14de eeuw. De poort heeft een zeer lang bestaan gekend en werd pas in 1723 wegens bouwvalligheid gesloopt. Ook de bijbehorende gracht was op dat	24
moment nog open. Deze is vrij kort na de sloop van de poort met straatvuil dichtgegooid. afb. 1 Westmuur van de Pijnappelse Poort met aan de binnenzijde een restant van de oorspronkelljke bestrating van veldkeien. Het is opmerkelijk dat de poort pas zo laat is afgebroken omdat de uitleg van het Hinthamereinde al in de eerste hele van de 16de eeuw plaats vond. Ondanks de versterkte uitleg blijft de oude stadsmuur en poort met bijbehorende gracht gehandhaafd en kan op deze lokatie als tweede verdediging beschouwd worden. Dezelfde situatie geldt ook voor de latere uitleg aan de Vughterstraat waar de oude stadsmuur ook nog lang gehandhaafd blijft. Uit het onderzoek is gebleken dat de Pijnappelse Poort een rechthoekige plattegrond had. De binnenmaten van de poort zijn 6.30 m (lengte) bij 5.95 m (breedte). De muren met een dikte tot ruim 2 meter bestonden uit baksteen gemetseld in Vlaams verband. Aan de noordzijde bevond zich nog een aanzet van het gewelf van een brug over de gracht. Deze stenen brug dateerde vermoedelijk uit de 16de of het begin van de 17de eeuw. Opmerkelijk is dat zich binnen de poort nog een restant van de oorspronkelijke bestrating bevond, bestaande uit veldkeitjes, daterend uit de 14de eeuw (zie afb. 1). Deze bestrating bevond zich op een hoogte van ongeveer 4.75 m +NAP, dit is slechts 80 cm onder het huidige maaiveld. Binnenkort zal aansluitend aan de poort een onderzoek naar de stadsmuur ter plaatse van het Andriesstraatje verricht worden. Foto: Stadsarchief (0000521) afb. 2. Foto van rond 1875 van de binnenzijde van de Hinthamerpoort. Duidelijk is het tunnelachtige karakter van de poort te zien. Van de rechter zijmuur van de doorgang is de fundering opgegraven. Begin september was er gelegenheid om een kort onderzoek uit te voeren naar de Hinthamerpoort. Deze moest ergens op het Hinthamereinde ter hoogte van de Watertoren gelegen hebben. De precieze plaats was echter niet bekend. In een proefsleuf	25
kon een zeer zware muur vastgelegd worden ter hoogte van de Aastraat/Muntelstraat. De muur liep in de lengterichting van de straat en kon over een lengte van ongeveer 16 meter gevolgd worden. Aan de westzijde zaten enkele steunberen. Gezien de formaten van de bakstenen en de scherven die zijn opgegraven, dateert de muur uit de eerste helft van de 17de eeuw. In 1632 werd de oorspronkelijke poort vervangen door een versterkte doorgang door de wal (afb. 2). Deze wal was reeds aangelegd tijdens het twaalfjarig bestand (1609-1621). Het is waarschijnlijk dat de aangetroffen muur de zijmuur is van de doorgang door de wal. De poort en de stadswal zijn aan het eind van de vorige eeuw gesloopt.	26

Ronald van Genabeek, Eddie Nijhof, 'Stadspoorten Hinthamereinde' in 's-Hertogenbosch 1 (1996) 24-26

1996

Ronald van Genabeek en Eddie Nijhof

Stadspoorten Hinthamereinde
's-Hertogenbosch 1 (1996) 24-26

Bossche Encyclopedie |